Bevoegdheid brandveiligheid

Brandveiligheid in de voorzieningen is een gedeelde bevoegdheid:

• De federale overheid is bevoegd voor de algemeen geldende basisnormen voor de brandveiligheid.
• De gemeenschappen zijn bevoegd om specifieke brandveiligheidsnormen op te stellen in functie van de bestemming van het gebouw. Het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (WVG) past specifieke normen voor voorzieningen toe binnen bepaalde WVG-sectoren. Beantwoorden aan de algemene en specifieke normen is voor WVG-voorzieningen een onderdeel van de erkennings- of vergunningsvoorwaarden. Via een attest wordt aangegeven in welke mate een voorziening aan de brandveiligheidsnormen voldoet.
• De gemeenten kunnen gemeentelijke verordeningen voor brandveiligheid uitvaardigen.

Nagaan of de huidige of toekomstige infrastructuur overeenstemt met de normen voor brandveiligheid betekent soms dat de inhoud van verschillende besluiten moet afgetoetst worden. Dit is geen eenvoudige oefening is. Daarom betrek je best specialisten in deze materie bij het ontwerpproces. 

Algemene normen - federale regelgeving

De gemeenschappelijke voorschriften voor brandveiligheid, voor alle categorieën van gebouwen ongeacht hun bestemming, worden bepaald in de federale basisnormen, het Koninklijk Besluit (KB) van 7 juli 1994 "Basisnormen brandpreventie". Deze basisnormen gelden voor alle nieuwe gebouwen en zijn niet van toepassing op ‘bestaande’ gebouwen. In functie van de datum van indiening van de bouwaanvraag wordt een gebouw al dan niet als ‘bestaand’ beschouwd. Hoge en middelhoge gebouwen waarvoor de bouwaanvraag werd ingediend vóór 26 mei 1995 en lage gebouwen waarvoor een bouwaanvraag werd ingediend vóór 1 januari 1998 worden beschouwd als ‘bestaande’ gebouwen.

Voor de openbare instellingen en de instellingen van openbaar nut en voor het personeel dat er tewerkgesteld is, zijn ook de bepalingen van de Codex over het Welzijn op het Werk en wat rest van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB), van toepassing.

De basisteksten van de brandreglementering in het kader van de arbeidsovereenkomst zijn opgenomen in Boek III, Titel 3. - Brandpreventie op de arbeidsplaatsen van de Codex over het Welzijn op het Werk en de ARAB artikel 52 (KB van 10 mei 1968).

Specifieke normen - Vlaamse regelgeving

Voor volgende sectoren van WVG zijn specifieke brandveiligheidsnormen van toepassing:

• Ouderenzorg
• Kinderopvang
• Ziekenhuizen
• Geestelijke gezondheidszorg: psychiatrische verzorgingstehuizen

Voor de andere sectoren bestaat nog geen Vlaamse specifieke regelgeving voor brandveiligheid. Voor recente gebouwen kan de federale regelgeving van het KB basisnormen brandveiligheid van toepassing zijn. Bij gebrek aan regelgevend kader komt het inschatten en motiveren van de noodzaak aan bijzondere veiligheidsmaatregelen toe aan de brandweer. Meer info over adviesverlening door de hulpverleningszones van de brandweer.

Ouderenzorg

• BVR 9 december 2011 tot vaststelling van de specifieke brandveiligheidsnormen waaraan lokale dienstencentra, centra voor dagverzorging, centra voor dagopvang, centra voor kortverblijf, centra voor herstelverblijf, groepen van assistentiewoningen en woonzorgcentra (verv. BVR 28 juni 2019, art 33, I: 1 januari 2020) moeten voldoen en tot bepaling van de procedure voor de uitreiking van het attest van naleving van die normen.
• De specifieke brandveiligheidsnormen voor woonzorgcentra, centra voor dagopvang, centra voor dagverzorging, hoofdgebouwen van lokale dienstencentra en centra voor herstelverblijf zijn opgenomen in bijlage 1 bij het BVR van 9 december 2011
• De specifieke brandveiligheidsnormen voor groepen van assistentiewoningen zijn opgenomen in bijlage 1/1 bij het BVR van 9 december 2011
• Attesten brandveiligheid

Meer info:

• Algemene toelichting BVR 9 december 2011
• Overzicht aanpassingen bij gewijzigde versie van 1 oktober 2018 (PPT)
• Toelichting toepassingsgebied (PPT)

Opgepast: de serviceflatgebouwen of woningcomplexen met dienstverlening gebouwd met BEVAK vallen niet onder het toepassingsgebied van het BVR brandveiligheid ouderenzorg. De erkenningsvoorwaarden voor BEVAKs zijn vervat in de bijlage B bij het besluit van de Vlaamse Regering van 17 juli 1985. Inzake brandveiligheid was vóór 1/1/2013 het BVR van 15/03/1989 houdende de specifieke veiligheidsaspecten waaraan de serviceflatgebouwen en de woningcomplexen met dienstverlening moeten voldoen om erkend te worden van toepassing. Dit besluit werd ondertussen opgeheven maar voor BEVAKs is de versie van voor 31/12/2012 van toepassing:

“Artikel 1. (01/07/2012- 31/12/2012) Om erkend te kunnen worden moeten in uitvoering van artikel 15, § 1, tweede lid, 6°, van de decreten inzake voorzieningen voor ouderen, gecoördineerd op 18 december 1991, en artikel 48, tweede lid, van het woonzorgdecreet van 13 maart 2009, de voorzieningen voor ouderen voldoen aan de veiligheidsnormen die voor dergelijke gebouwen van toepassing zijn, specifiek:
1° ...
2° voor wat betreft de woningcomplexen met dienstverlening en de serviceflatgebouwen: de normen opgenomen in artikel 1, 1° van het koninklijk besluit van 22 december 1980 houdende bekrachtiging van Belgische normen uitgewerkt door het Belgisch Instituut voor normalisatie.

Artikel 1/1. (18/12/2009- 30/09/2018) Op het voldoende gemotiveerde verzoek van de voorziening kan de Vlaamse minister, bevoegd voor de bijstand aan personen, na advies van de technische commissie voor de brandveiligheid in de voorzieningen van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, afwijkingen toestaan op de normen, vermeld in artikel 1.

Kinderopvang 

Gezins- en groepsopvang baby's en peuters

• De brandveiligheidsvoorschriften voor gezins- en groepsopvang zijn opgenomen in het ‘Vergunningsbesluit van 22/11/2013’ in artikel 22 voor de gezinsopvang en in artikel 23 voor de groepsopvang: Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vergunningsvoorwaarden en het kwaliteitsbeleid voor gezinsopvang en groepsopvang van baby's en peuters  
• De specifieke brandveiligheidsnormen voor de groepsopvang zijn opgenomen in de bijlage 1 van het Vergunningsbesluit van 22/11/2013.
• De procedure voor de attestering van de brandveiligheid bij groepsopvang is opgenomen in het ‘Procedurebesluit 09/05/2014’: Besluit van de Vlaamse Regering houdende de procedures voor de aanvraag en de toekenning van de vergunning en de subsidies voor gezinsopvang en groepsopvang van baby's en peuters
• De attesten voor brandveiligheid in groepsopvang zijn dan weer gelinkt aan het Vergunningsbesluit van 22/11/2013 : Attesten brandveiligheid

Meer info:  toelichting bij de specifieke brandveiligheidsnormen voor groepsopvang (08/2021)

Buitenschoolse opvang

• Tot 01/01/2022 waren de specifieke brandveiligheidsnormen voor buitenschoolse opvang zoals opgenomen in bijlage 1 van het Kwaliteitsbesluit Buitenschoolse Opvang van 16/05/2014 van toepassing en werd attestering van de brandveiligheid voor buitenschoolse opvang voorzien in het 'Procedurebesluit buitenschoolse opvang 19/12/2014: Besluit van de Vlaamse Regering houdende de procedures voor de aanvraag en de toekenning van een erkenning, een attest van toezicht en de subsidies voor buitenschoolse opvang

• Op 1/1/2022 kregen organisatoren van buitenschoolse opvang met erkenning, attest van toezicht of toestemming automatisch het kwaliteitslabel voor kleuteropvang zoals voorzien in het Besluit van de Vlaamse Regering tot toekenning van een kwaliteitslabel aan organisatoren van kleuteropvang 16/10/2021. Artikel 34 van dat besluit voorziet de opheffing van het kwaliteitsbesluit 16/05/2014 en het procedurebesluit 19/12/2014.
  Sindsdien wordt aan deze voorzieningen vanuit Opgroeien geen brandveiligheidsattest of brandpreventieverslag meer opgevraagd.

Meer info: Buitenschoolse opvang en activiteiten - Opgroeien

Ziekenhuizen

• KB 6 november 1979 m.b.t. normen inzake beveiliging tegen brand en paniek waaraan ziekenhuizen moeten voldoen
• attest brandveiligheid

Psychiatrische verzorgingstehuizen

Vanaf 1 januari 2019 gelden nieuwe specifieke normen voor de PVT, opgenomen in het uitvoeringsbesluit van 7 januari 2018 bij het overnamedecreet van 6 juli 2018 (art. 106). De regeling voorzien in het KB 10 juli 1990 is opgeheven.

Voor de andere sectoren gelden geen specifieke normen.